Galw am dreblu arian Cymraeg i Oedolion

Mae angen treblu’r arian sy’n cael ei roi i Gymraeg i Oedolion.  Dyna ddywed Dyfodol i’r Iaith yn sgil y cyhoeddiad y bydd cyllid Cymraeg i Oedolion yn cael ei dorri gan 7%. Mae Dyfodol i’r Iaith yn dra siomedig bod y toriadau i Gymraeg i Oedolion – sef £2.3 miliwn – yn fwy na’r arian ychwanegol sy’n cael ei gynnig i’r Mentrau Iaith ac i brosiect ar yr economi yn Nyffryn Teifi. Mae angen i raglen Cymraeg i Oedolion fod yn rhan ganolog o adfywio’r iaith yn y gymuned yn ôl Dyfodol i’r Iaith. Meddai Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, “Mae’n amlwg nad yw’r Llywodraeth wedi ystyried rôl hollbwysig Cymraeg i Oedolion wrth dargedu rhieni newydd ac wrth hyfforddi gweithlu Cymraeg. I wneud gwahaniaeth mae angen gwario swm tebyg i Wlad y Basgiaid, sef tua £40 miliwn y flwyddyn.” Ychwanegodd Heini Gruffudd, “Dyw’r rhan fwyaf o’n cyrsiau ni ddim yn ddigon dwys, a does dim rhaglen eang gyda ni i ryddhau pobl o’r gwaith i ddysgu’r iaith.” “Yn ardaloedd llai Cymraeg Cymru mae angen rhaglen sy’n targedu rhieni er mwyn newid iaith y cartref, ac i wneud hynny bydd angen i rieni gael cyfnod i ffwrdd o’r gwaith. Mae angen mawr hefyd am sefydlu cadwyn o Ganolfannau Cymraeg  i roi bywyd cymdeithasol newydd i’r iaith.” “Yn yr ardaloedd Cymraeg mae gan Gymraeg i Oedolion rôl allweddol wrth ddysgu’r iaith i fewnddyfodiaid.” “Mewn cyfnod o wanhad cymunedau Cymraeg, dyma’r union adeg i weithredu’n fentrus i ehangu darpariaeth Cymraeg i Oedolion.” Mae Dyfodol i’r Iaith yn croesawu sefydlu Canolfan Genedlaethol ar gyfer Cymraeg i Oedolion, ac yn galw am gyllid o £30 miliwn i’r Ganolfan yn lle’r £10 miliwn presennol.

Adolygiad y Cwricwlwm Cenedlaethol

Cafodd yr Athro Graham Donaldson ei benodi gan Lywodraeth Cymru i gynnal adolygiad trwyadl o’r Cwrwiclwm Cenedlaethol a dulliau asesu yng Nghymru. Yn ei ymateb i’r adolygiad mae Dyfodol i’r Iaith wedi galw am roi gwell cyfle i blant a phobl ifanc Cymru fod yn gwbl ddwyieithog ac am drawsnewid dysgu Cymraeg fel ail iaith

Mae’r ymtaeb yn llawn yma: Adolygu’r Cwricwlwm Ymchwiliad Donaldson Ymateb Dyfodol:

Cynllunio a’r Gymraeg gan Emyr Lewis

Mae’n argyfwng ar y Gymraeg fel iaith hyfyw, yn yr ychydig gymunedau a threfi lle y mae hi’n dal i fod yn iaith y mwyafrif.  Mae cefnogaeth eang yng Nghymru i’r syniad o gynnal yr iaith Gymraeg fel iaith gymunedol.  Mae nifer fawr o Gymry nad ydynt yn ei siarad yn rhyfedd o falch o’r ffaith fod yna lefydd yn ein gwlad lle “na chlywch chi ddim byd ond y Gymraeg”.  Hynny yw mae bodolaeth y cymunedau ieithyddol hyn yn fater dirfodol i bobl Cymru, y tu hwnt i’r rhai sy’n siarad yr iaith.

Yn yr erthygl hon, rwy’n gobeithio agor cil y drws ar sut y gellir defnyddio cyfraith cynllunio er mwyn diogelu’r iaith yn y cymunedau hynny, o leiaf drwy reoli datblygiadau sy’n arwain at gynyddu poblogaeth y cyfryw gymunedau y tu hwnt i’r angen lleol.  Ar hyn o bryd, mae cyfraith cynllunio yn milwrio yn erbyn hynny.

Heb gyfraith cynllunio, byddai rhyddid llwyr gan berchnogion a datblygwyr eiddo i wneud beth bynnag a fynnent ar eu tir, o godi adeiladau i brosesu cemegolion gwenwynig.  Diben cyfraith cynllunio yw gosod rhyddid tirfeddianwyr a datblygwyr yn y glorian a’i bwyso yn erbyn ystyriaethau eraill.  Mae’r rhain yn cynnwys  buddiannau cymdogion, yr amgylchedd neu’r gymuned, yn ogystal â materion sy’n cael eu hystyried i fod yn rhai y dylid eu diogelu o ran egwyddor e.e. henebion neu ystlumod.  Felly er enghraifft, yn achos tyrbeini gwynt, rhoddir yn y glorian ar y naill law hawl y tirfeddiannwr a’r angen am ynni glân, ac ar y llall ymyrraeth â byd natur a harddwch naturiol. Parhau i ddarllen