Gweler isod lythyr Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol ar doriadau i’r Gymraeg. Anfonwyd copi at Y Cymro a Golwg. Anfonwyd at bod Aelod Cynulliad yn ogystal, gan ofyn am eu sylwadau a’u cefnogaeth

Annwyl Olygydd,

Fe dynnodd Dyfodol i’r Iaith sylw at y ffaith fod cyllid y Llywodraeth Cymru’n codi bob blwyddyn tan 2019/20 a bod dim sail ariannol, felly, dros dorri arian i’r Gymraeg gan 6%.   Gwirionedd yw hyn ond mae’r Llywodraeth yn ceisio’i liwio a’i guddio.

Fe ddywedodd llefarydd y Llywodraeth fod ‘honiadau Dyfodol i’r Iaith yn gamarweinol’ ac nad ydynt ‘yn adlewyrchu realiti’r sefyllfa ariannol’.

Pwy sy’n twyllo pwy tybed? Dyma’r arian a gaiff Llywodraeth Cymru yn y setliad ariannol o Lundain, fesul blwyddyn:

2015-6             £14.38 biliwn

2016-7             £14.56 biliwn

2017-8             £14.67 biliwn

2018-19           14.77 biliwn

2019-20           14.93 biliwn

Erbyn 2019-20, bydd y Llywodraeth yn derbyn hanner biliwn o bunnoedd yn ychwanegol.  Mae hyn yn gynnydd o ryw 4%.  Mae’r Llywodraeth yn dweud, fodd bynnag, fod yr arian a gaiff ‘yn parhau i grebachu mewn termau real’, sef gwerth yr arian ar ôl chwyddiant.

Pe bai’r Llywodraeth yn dal i roi’r un swm i’r Gymraeg, byddai’r ‘gwerth real’ yn lleihau, felly, yn ôl y raddfa chwyddiant. Ond trwy dorri’r arian i’r Gymraeg, mae’r Gymraeg yn dioddef ddwywaith – yr arian go iawn yn eich llaw – toriad o 6% –  a gwerth yr arian ar ôl chwyddiant.

Dim ond un rheswm sy’n esbonio’r toriadau i’r Gymraeg, sef bod y Llywodraeth yn rhoi blaenoriaeth isel iddi.

Mae hyn yn dilyn sawl ergyd i’r iaith a’i siaradwyr:

• Toriadau i S4C a bygythiadau pellach
• Methiant y Llywodraeth i sicrhau twf addysg Gymraeg
• Toriadau’r Llywodraeth i arian Cymraeg i Oedolion
• Toriad o 10% i gyhoeddi Cymraeg

Mae Dyfodol i’r Iaith yn ddigon parod i ganmol y Llywodraeth pan mae’n haeddu.  Mae unrhyw arian i’r Gymraeg yn talu ar ei ganfed – o ran swyddi a denu gwirfoddolwyr, cynnal diwylliant  a chreu amodau i bobl ddefnyddio’r Gymraeg.

Erbyn hyn mae angen gweledigaeth glir ar sut mae cynyddu nifer siaradwyr Cymraeg, a chynyddu’r defnydd o’r iaith. Mae’r Llywodraeth yn honni  ei bod yn ‘rhoi blaenoriaeth i bob gweithgarwch sy’n cynyddu’r defnydd o’r Gymraeg’.  Ond does dim un wlad arall wedi gweld cynnydd ieithyddol trwy dorri arian i’w hiaith. Oes gan ein Llywodraeth ni gyfrinach yn hyn o beth?

Mae onestrwydd wrth drafod y toriadau i’r Gymraeg yn gam cyntaf i drafodaeth greadigol.

Yn gywir

Heini Gruffudd

Cadeirydd, Dyfodol i’r Iaith

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi anfon sylwadau beirniadol ar Gyllideb ddrafft y Llywodraeth i Bwyllgor Cyllid y Cynulliad. Mae’r mudiad yn herio sail y toriadau i feysydd yn ymwneud a’r Gymraeg ac yn galw am i’r Llywodraeth ddileu’r toriadau niweidiol hyn, sy’n tynnu’n groes a’u hamcanion strategol a’u dyletswyddau cyfreithiol.

Dywed Dyfodol bod y Cyllid drafft yn dangos bod y Llywodraeth yn cael mwy o arian bob blwyddyn o Lundain, a bod y toriadau i’r Gymraeg yn gwbl ddiangen.

Bydd y Llywodraeth yn derbyn 4% yn rhagor o arian erbyn 2019-20, ac mae’r swm yn cynyddu fesul blwyddyn.

Mae’r ffigyrau a ddefnyddir gan y Llywodraeth i gyfiawnhau’r  toriadau yn seiliedig ar lefel chwyddiant o 3.6%, lefel sy’n llawer uwch na’r uchafswm o 0.5% a welwyd yn ystod 2015, ac yn uwch na rhagolygon Trading Economics o 2.1% erbyn 2020. Bydd y toriadau i’r Gymraeg yn cael eu cynyddu yn sgil chwyddiant, serch bod cyllid y Llywodraeth yn cynyddu mewn gwirionedd. Dyma benderfyniad sy’n dangos diffyg blaenoriaeth a gweledigaeth tuag at y Gymraeg yn hytrach nag unrhyw reidrwydd economaidd.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol, “ Wrth gyflwyno’r toriadau hyn, mae’r Llywodraeth yn tynnu’n groes i’w hymrwymiad polisi tuag at y Gymraeg. Ar amser allweddol fel hwn, mae cwtogi’r gefnogaeth i ddiwylliant, celfyddyd, cyhoeddi a darlledu cyfrwng Cymraeg yn gywilyddus. Ar yr un pryd, mae cynlluniau sy’n hyrwyddo’r iaith yn cael eu torri a’i dileu tra erys y twf yn addysg Gymraeg yn anfoddhaol. ’Does angen fawr o ddychymyg i ragweld yr effaith gronnus druenus gaiff hyn ar gynyddu defnydd o’r Gymraeg.”

“ Yn hytrach na thoriadau i’r meysydd allweddol hyn, mae angen i’r Llywodraeth gyflwyno rhaglen gynhwysfawr sy’n rhoi pwyslais ar hyrwyddo defnydd o’r iaith ym mhob agwedd o fywyd teuluol, cymdeithasol, diwylliannol a’r gweithle. Ni fydd modd gwneud hyn heb sicrhau cyllid teilwng.”