Archifau Blynyddol: 2017

Cyfarfod â Gweinidog y Gymraeg: Dyfodol yn pwysleisio’r angen am strwythurau cadarn ym Mil y Gymraeg i hyrwyddo a gwarchod yr iaith

Ateb

Fel rhan o’r ymgynghoriad ar Bapur Gwyn y Gymraeg, bu cynrychiolwyr Dyfodol yn cyfarfod ag Alun Davies, Gweinidog y Gymraeg a’i weision sifil yn ddiweddar.

Cafwyd cyfarfod cadarnhaol iawn, a bu’n gyfle i Dyfodol ategu drachefn ein galw am strwythurau cadarn fyddo’n hyrwyddo’r Gymraeg ar draws yr holl beuoedd a sectorau, gyda’r nod o gynyddu ei defnydd anffurfiol o ddydd-i-ddydd. Mae’r elfen hon o hyrwyddo yn flaenoriaeth i’n gweledigaeth, ond ar yr un pryd, dymunwn weld yr elfen reoleiddio yn ehangu i’r sector preifat ond yn cael ei symleiddio. Mae taro’r cydbwysedd hwn, yn ogystal â chynllunio pwrpasol a chyllid digonol, yn allweddol i lwyddiant Strategaeth y Llywodraeth ar gyfer y Gymraeg.

Roedd sylwadau’r Gweinidog a’r gweision sifil yn galonogol iawn, ond rhaid cofio mai proses yw hon, a rhaid cofio’n ogystal bod angen i ni barhau i bwyso am strwythurau fydd yn caniatáu’r grym, annibyniaeth ac arbenigedd wnaiff arwain at gynnydd yn y nifer o siaradwyr Cymraeg a’r cyfleoedd i’w defnyddio.

Gweler y linc isod sy’n caniatáu i chwi anfon ymateb i ymgynghoriad y Papur Gwyn. Byddwn yn eich annog yn gryf i fanteisio ar y cyfle hwylus hwn i ymateb (dyddiad cau 31/10/17), ac i bwyso am sylfaen a fframwaith wnaiff gefnogi twf y Gymraeg dros y blynyddoedd i ddod. Gallwch ddanfon eich ymateb ar ebost at:  [email protected] 

Llythyr Ymgynghoriad Papur Gwyn

 

ADOLYGIAD S4C: DYFODOL YN GALW AM DDATGANIAD I WARCHOD Y GYMRAEG

Ateb

Wrth ymateb i Adolygiad S4C, Mae Dyfodol i’r Iaith wedi pwyselisio’r angen i ffurfioli rôl y sianel yn y genhadaeth o adfer a hyrwyddo’r iaith Gymraeg. Mae’r mudiad yn galw am fabwysiadu datganiad, ar fodel teledu’r Maori yn Seland Newydd, i gyfrannu at ffyniant yr iaith.

Dywed Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Byddai gweithredu ar sail datganiad o’r fath ar draws holl weithgareddau’r Sianel yn rhoi cyfeiriad pendant i’r gwasanaeth a’i berthynas â’r Gymraeg, a byddai’n gosod holl gynnyrch y Sianel yng nghalon yr ymdrech i gryfhau’r iaith.”

Pwysleisia’r mudiad bod ystyriaethau ariannol yn hanfodol os yw’r sianel am wneud cyfraniad cadarn i hyrwyddo’r Gymraeg. Mae angen sicrhau rhyddid a chefnogaeth i S4C ehangu ac arloesi er mwyn ymateb i farchnad sy’n prysur newid, gan ddenu cynulleidfaoedd newydd yng Nghymru a thu hwnt.

Rhaid sicrhau cyllid digonol a sefydolog  i ddatblygu’n hyderus ac arloesol. Rhaid anelu at sicrhau annibyniaeth olygyddol y sianel, ond gan ymorol yr un pryd na fyddai unrhyw drefniant newydd yn cyfaddawdu sicrwydd ariannol  y dyfodol.

 

ANGEN SEFYDLU CYLCH RHINWEDDOL I HYRWYDDO DEFNYDD CYNYDDOL O’R GYMRAEG: YMATEB DYFODOL I YMGYNGHORIAD BIL Y GYMRAEG

Ateb

Yn ôl Heini Gruffudd, Cadeirydd y mudiad Dyfodol i’r Iaith;

“Mae bellach angen creu cylch rhinweddol o ffactorau fydd yn hyrwyddo defnydd cynyddol o’r Gymraeg ar draws y sectorau, ac ym mhob agwedd o fywyd dydd-i-ddydd . “

Dyma’r her a osodir gan y mudiad wrth i Lywodraeth Cymru wrth iddynt fynd i’r afael â llunio Bil y Gymraeg er mwyn cefnogi’r nod o greu miliwn o siaradwyr erbyn 2050.

Mae Dyfodol wedi bod yn pwyso’r angen am gorff hyd-braich grymus i arwain polisi a bod yn gyfrifol am drosolwg strategol ym maes hyrwyddo’r Gymraeg, a theimlent fod lle i groesawu rhai o argymhellion y ddogfen ymgynghori ddiweddaraf.

Pwysleisia’r mudiad, fodd bynnag, bydd angen i unrhyw strwythurau a chynlluniau newydd gael eu cyllido’n ddigonol, a bod holl adrannau’r Llywodraeth (ac yn enwedig yr Adran Addysg) yn derbyn eu dyletswyddau, o ran cyllid ac ymrwymiad, mewn perthynas â gwireddu Strategaeth y Gymraeg.

Yr un mor bwysig yw datblygu arbenigedd cynllunio ieithyddol o fewn y Llywodraeth a’r Comisiwn newydd, a datblygu strwythurau cydlynol a grymus i yrru’r agenda at y dyfodol.

Wrth groesawu sawl elfen o’r ddogfen ddiweddaraf hon, ac yn enwedig y bwriad i ymestyn pŵer statudol i’r sector breifat, a’r dylestswyddau newydd ar gynllunio ieithyddol. Eto, rhybuddiai Dyfodol:

  • Nad yw sefydlu un corff (y ‘Comisiwn’), fyddai’n uno’r gwaith o hyrwyddo a rheoleiddio, yn ymateb delfrydol i’r anghenion. Mae’r ddwy elfen yn gofyn am ymatebion tra gwahanol, ac o fwrw ymlaen â sefydlu un corff, rhaid sicrhau na fydd unrhyw lastwreiddio ar y gallu i orfodi cydymffurfiaeth.

 

  • Er mwyn sicrhau llais annibynol cryf, byddwn yn dadlau’n gryf mai’r Rheolaethwyr, yn hytrach na’r Llywodraeth, ddylai fod â’r grym i osod safonau a chyhoeddi canllawiau a chodau ymarfer

 

  • Bydd angen rôl gydlynol gryf i’r Comisiwn, a hynny er mwyn cynghori’r Llywodraeth, a sicrhau bod gwahanol brosiectau a mentrau’n atgyfnerthu ei gilydd

 

  • Mae codi ymwybyddiaeth o werth y Gymraeg yn allweddol i lwyddiant y gwaith, a bydd angen ymchwil ysgolheigaidd manwl ar sut i ledaenu’r neges ymysg y gwahanol sectorau a’r cyhoedd

 

  • Croesawn y bwriad i ddiwygio’r safonau, ond yn y cyfamser, rhaid sicrhau nad yw’r newid yn tanseilio gweithrediad y drefn ar ei ffurf bresennol

 

 

  • Byddwn y ffafrio trefn gwyno fwy hyblyg, fyddai’n caniatáu ymateb cyflym, neu ymchwiliad trwyadl, pan fo’n addas. Teimlwn yn ogystal bod y ddirwy o £5,000 am ddiffyg cydymffurfiaeth yn chwerthinllyd o isel.

 

  • Croesawn yn gynnes y dyletwyddau cynllunio ieithyddol, a chredwn fod dyletswyddau o’r math yn hanfodol er mwyn newid diwylliant. I sicrhau eu heffeithlonrwydd, bydd angen eglurhad manwl o’u grym cyfreithiol dros y misoedd i ddod. Byddwn hefyd yn pwyso am ddyletswydd ychwanegol i  alw am greu tirwedd sy’n ffafrio’r Gymraeg; byddai hyn yn sicrhau’r hanfod o bresenoldeb amlwg a chymunedol i’r iaith